Uzależnienia – psychiczne, fizyczne, społeczne, behawioralne
Dzisiaj uzależnieniem i kompulsywnym zachowaniem może być prawie wszystko. Do najczęstszych uzależnień należą: alkoholizm, nikotynizm, pracoholizm, narkomania, lekomania, seksoholizm, hazard czy zaburzenia odżywiania. Uzależnienia mają niszczący wpływ na życie ludzi. Uzależnień bardzo trudno jest się pozbyć, chociaż istnieje wiele sposobów, aby się od nich uwolnić Powszechna jest psychoterapia, ale stosuje się również fizyczną detoksykację lub farmakoterapię.
Istnieją trzy główne rodzaje uzależnień: psychiczne, fizyczne i społeczne. Ostatnio zaczęto też mówić o uzależnieniu behawioralnym, tj. uzależnieniu od pewnych, kompulsywnych czynności.
Uzależnienie psychiczne – oznacza, że stosowane substancje uzależniające wywołują silną, szybką satysfakcję emocjonalną (gratyfikację) Ten rodzaj uzależnienia wynika z interakcji między stosowaną substancją, osobą ją używającą i kontekstem interakcji.
Uzależnienie fizyczne (fizjologiczne) – jest spowodowane wpływem substancji na procesy metaboliczne organizmu. Przejawem uzależnienia fizycznego jest pojawienie się objawów odstawiennych, które pojawiają się po ustaniu zatrucia. Obraz kliniczny tych objawów zależy od rodzaju substancji psychoaktywnej, czasu jej stosowania, dawki oraz zmiennych psychologicznych, takich jak oczekiwania danej osoby. Nie wszystkie narkotyki uzależniają fizycznie, ale narkotyki są (fizycznie) zależne od organizmu w różnym stopniu.
Kiedy pojawia się uzależnienie fizyczne, może ono objawiać się zarówno objawami fizycznymi, jak i psychicznymi. Objawy te są spowodowane zmianami w mózgu i ośrodkowym układzie nerwowym spowodowanymi przewlekłym uzależnieniem od narkotyków.
W przypadku uzależnienia fizycznego mogą wystąpić następujące objawy:
- suchość w ustach,
- widocznie rozszerzone źrenice,
- ból,
- zmiany częstości tętna,
- depresja,
- drażliwość,
- bóle głowy,
- drgawki,
- zmiany ciśnienia krwi.
- nudności,
- utrata pamięci, palimpsest (amnezja alkoholowa)
- wahania nastroju,
- wymioty,
- dezorientacja,
- duszność,
- padaczka po-odstawienna
- biegunki, zaparcia
- krwawienia z nosa
Uzależnienie społeczne odnosi się przede wszystkim do chęci przynależności jednostek do grup społecznych, które uważają używanie substancji psychoaktywnych za normę moralną i element spajający. Takie zachowanie jest charakterystyczne głównie dla grup subkulturowych i nieformalnych grup rówieśniczych. Spotykamy ich również w zorganizowanych grupach przestępczych.
Uzależnienie behawioralne definiuje się jako formy zaburzeń (uzależnienia) , które nie są związane ze spożywaniem substancji psychoaktywnych, ale z niekontrolowanym wykonywaniem pewnych czynności, takich jak hazard. Formalnie do grupy tych zaburzeń można zaliczyć tylko zaburzenia grania, jednakże nieformalnie kilka zachowań będących przejawem patologii ze względu na intensywność ich aktywności (i konsekwencje, jakie jednostka ponosi), a nie tylko uczestnictwo w nich. Odróżnia to tzw. uzależnienie behawioralne od zachowań problematycznych lub ryzykownych, takich jak np porzucenie szkoły (Jessor, 1998)
W oficjalnej klasyfikacji chorób ICD-10 uzależnienia behawioralne należą do grupy zaburzeń nawyków i popędów (F 63) i nie zostały bardziej szczegółowo opisane.
Przykłady uzależnień behawioralnych
- patologiczny hazard
- uzależnienie od komputera/sieci internetowej
- pracoholizm
- zakupoholizm
- uzależnienie od seksu/pornografii
- uzależnienie od ćwiczeń fizycznych
- uzależnienie od telefonu komórkowego
- uzależnienie od jazdy samochodem
- kompulsywne objadanie się.
Zgodnie z definicją komitetu ekspertów WHO z 1969 r.: uzależnienie (uzależnienie od narkotyków) to stan psychiczny, a czasem fizyczny, będący wynikiem interakcji organizmu z substancją uzależniającą, charakteryzujący się zmianami zachowania i innymi reakcjami, do których należą m.in. substancja ta musi być stosowana w sposób ciągły lub okresowy, aby doświadczyć jej wpływu na psychikę, a czasami uniknąć nieprzyjemnych objawów związanych z jej brakiem.
